Kto i kiedy odkryje moje talenty i mocne strony? Nie wiemy, jak będzie wyglądała rzeczywistość za 20
Żyjemy w bardzo ciekawych czasach. My dorośli: dyrektorzy, nauczyciele, pedagodzy, rodzice a także dzieci, staramy się zrozumieć otaczające nas zjawiska i rzeczywistość, a dzieje się dużo. Sophia – robot, jesienią 2017 roku dostaje, jako pierwszy robot na ziemi, obywatelstwo w Arabii Saudyjskiej. Naukowcy ogłaszają już dziś, że NIE WIEMY, jak będzie wyglądała rzeczywistość na ziemi za 15-20 lat. Ile osób w istniejących miejscach pracy zastąpią roboty, maszyny i współczesna technologia? Próbujemy prognozować, jak będzie się rozwijał ludzki mózg w otaczającej nas rzeczywistości VUCA, czyli w środowisku zmiennym, szybkim, nieprzewidywalnym i niejednoznacznym. Jesteśmy otoczeni nadmierną liczbą bodźców, podobno około 200 do 400 razy dziennie dotykamy ekranów naszych telefonów komórkowych. Dziś na dużej konferencji edukacyjnej, młodzież przekonywała mnie, że więcej!
Deficyty Homo Sapiens: CZAS, SEN, UWAŻNOŚĆ, ZDROWIE i ŻYCZLIWOŚĆ.
Jako gatunek Homo Sapiens mamy problemy z komunikacją międzypokoleniową. Pokolenia X,Y,Z podzieliły już nie tylko inne cele życiowe, wartości czy pomysły na życie, ale również postęp technologiczny, którego tempo stale przyśpiesza. Podobno co 2 dziecko do wieku 7-8 lat na ziemi staje się trwale uzależnione od sieci. Dokładnych badań polskich nie mamy, bo w Polsce nie uważa się jeszcze, że to może być ważne, nie ma pieniędzy na takie badania. Rodzice, z moich doświadczeń, nie tylko nie zdają sobie z tego sprawy, ale też rzadko decydują się COŚ z tym zrobić. Środowisko i nasze tempo życia proponuje nam działanie i funkcjonowanie w obszarze deficytów. Największym deficytem jest CZAS. Z tym deficytem szkoła polska zdecydowanie sobie nie radzi. Za dużo materiału, uczenie rzeczy, które nie mają żadnego przełożenia na praktyczne działanie i życie, brak poczucia sensu, rosnące pokłady bezradności, zniecierpliwienia i dziecięcej i młodzieżowej desperacji i rozpaczy. Nauczyciele rozkładają ręce, bo liczy się podstawa programowa, która nie pasuje to realnych warunków życia. Szum informacyjny i chaos. Z naszych obserwacji i badań w Instytucie Talentów Flashpoint, który prowadzę w Polsce od 8 lat wynika, że średnia trwania snu na dobę ucznia nie przekracza statystycznie 6-7 godzin. Osoby dorosłe śpią często 5-6 godzin. Mamy więc nie tylko deficyt czasu, ale również deficyt snu. SEN, który jest integralną częścią procesu uczenia się, budowania śladów pamięci długotrwałej i regeneracji organizmu. Za deficytami czasu i snu, pojawia się natychmiast deficyt UWAŻNOŚCI. To nie przypadek, że najlepsze systemy edukacji na świecie uczą uważności. Homo Tabletis jak nazywa się potocznie pokolenie Z jest coraz bardziej rozkojarzone. Na ziemi rośnie liczba dzieci i młodzieży z dominującą prawą półkulą mózgową. Szkoła nie zajmuje się zbytnio tym zjawiskiem, preferując dalej osoby i metody lewopółkulowe. Niedopasowanie metod nauczania, skutkuje coraz to większym napięciem i rosnącą frustracją wśród dzieci, które nie wytrzymują tempa. Są agresywne, używają przemocy, tną się i część z nich decyduje się na krok ostateczny. Rośnie liczba popełnianych samobójstw, co również jest tematem tabu w polskiej edukacji.
Nie każdy potrafi poprosić o pomoc, a jak prosi nie zawsze otrzymuje właściwą.
Słaba pomoc psychologiczna, brak czasu i uważności na ucznia i do tego katastrofalna wizja przepełnionych klas i nie spełnionych marzeń przy kumulacji roczników w roku szkolnym podczas rekrutacji do szkół ponadpodstawowych w 2019 roku dopełnia obrazu, w którym pojawia się obok deficytu czasu, snu, uważności również deficyt ZDROWIA i ŻYCZLIWOŚCI. Dorośli i nauczyciele są zmęczeni, bez entuzjazmu patrzą w przyszłość, czasem po ludzku nie wiedzą co robić? A czego nie robić? Podczas, gdy dzieci z skumulowanych roczników, i nie tylko oczywiście te, za 5-10 lat będą konkurowały na rynku pracy z robotami. My uczymy ich dalej w paradygmacie, że warto uczyć się wszystkiego, niwelować ciągle swoje słabe strony i że kiedyś w końcu będę doskonałe, no bo teraz jeszcze zdecydowanie nie są. Nasze zaprzyjaźnione gabinety terapeutyczne są pełne! Dzieci, młodzież i rodzice proszą o pomoc, bo brak energii życiowych skutkuje brakiem sensu życia i brakiem motywacji do działania.
Czy w polskim systemie edukacji najważniejszy jest uczeń?
Może trzeba spytać głośno: czy kolejne władze poważnie traktują edukację i jej problemy? Może spytać: czy w reformie chodzi o dobro dzieci i młodzieży. Wiemy, że w zmiennym środowisku najważniejsza jest umiejętność obserwacji i ciekawość. Od tego zależy adaptacja. Czy polska szkoła zwraca na to uwagę i tego uczy? Wiemy od wielu lat, jak kształcić i doskonalić te cechy. Najlepsze systemy edukacji uznały fakt, że mózg ludzki uczestniczy w procesie uczenia się i rozwoju. Wprowadziły przedmioty, na których uczą zarządzania sobą, wiedzy o sobie i empatii. To właśnie inteligencja emocjonalna, która czyni nas ludźmi – pozwoli zarządzać robotami, które za chwilę, za 10-15 lat staną się powszechnie obecne. Czy polskiego nauczyciela w szkole zastąpią roboty? Dobre pytanie. Z praktyki wiemy, że zawsze warto postawić na talenty i mocne strony, warto je diagnozować i rozwijać, bo gatunek ludzki jest stworzony do specjalizacji. Ona zadecyduje o sukcesie dzieci i młodzieży za chwilę na „przepełnionym” rynku pracy.
Refleksja osobista jest niezbędna.
Czy tych zjawisk nie dostrzeżono przygotowując reformę edukacji w Polsce? Zapraszam wszystkich do refleksji osobistych nad tym tematem. Nie można podarować komuś, czegoś czego nie mam. Dlatego, moim zdaniem, tylko świadomi dyrektorzy, nauczyciele i pedagodzy są w stanie kształcić świadomych uczniów. Jest wielu wspaniałych ludzi, którzy to robią. Jednak dla części osób pracujących w polskiej edukacji samoświadomość to kolejny deficyt. Zapraszam Państwa do znalezienia swoich Zielonych Ścieżek Życia i Bycia. Z moich doświadczeń, tylko to ma sens i czyni nas zdrowymi i szczęśliwymi.
Renata Gut
Renata Gut – prowadzi i zarządza Instytutem Talentów Flashpoint w Polsce. Promuje swój autorski model Zarządzanie Sobą na Zielonej Ścieżce. Wspiera rodziców, dzieci i młodzież oraz dyrektorów i nauczycieli w diagnozie Talentów i Mocnych Stron. Współautorka książki „Zarządzanie sobą”, autorka książki „Cechy osobowe dyrektora szkoły, a styl zarządzania”.